Arjantinli bir futbol fanatiği kameralara hayatının merkezindeki maçı şu şekilde anlatır: “Eğer bir Boca Juniors-River Plate maçı seyretmemişseniz, hayatınızda hiç derbi izlememişsiniz demektir.”

İLKER AKGÜNGÖR / YILLARBOYU TARİH

Arjantinli bir futbol fanatiği kameralara hayatının merkezindeki maçı şu şekilde anlatır; “Eğer bir Boca Juniors-River Plate maçı seyretmemişseniz, hayatınızda hiç derbi izlememişsiniz demektir.” Türkiye’de Fenerbahçe-Galatasaray derbisinin olduğu hafta sonu iki takım taraftarı, yani Türkiye’nin önemli bir kısmı için dünyanın merkezi ya Telekom Arena ya da Şükrü Saraçoğlu’dur. İki takım taraftarı izin verilen deplasmanlara gittiğinde taşlı, sopalı görüntüler devamlı ekranlarda döner durur.

Ancak tüm bunlar bile Boca Juniors ve River Plate taraftarlarının birbirine duyduğu nefreti anlatamaz. Yaşanan şiddet dışında birçok açıdan Türkiye’deki rekabete benzer Boca-River maçları. Aynı mahalleden çıkmış bir nefret öyküsüdür, iki kulübün tarihçesi. Arjantin’in başkenti Buenos Aires’i ikiye bölen hikâye, 20. yüzyılın ilk yıllarında başlar. 1901 yılında gezginlerle öğrencilerin kurduğu River Plate ve 1905’de İtalya’dan göçen fakir Cenovalı gençlerin takımı Boca Juniors, Boca mahallesinin birbirine rakip iki takımıdır. Aslında işin başında çıkan olaylardan tansiyonun ne kadar yükseleceğine dair sinyaller vardır. İki takımın çıkan olaylara rağmen 24 Ağustos 1913’te oynadığı ilk profesyonel maç River Plate’in 2-1 üstünlüğüyle biter.

Dünyanın en ürkütücü derbisi

İki takım taraftarını anlatmak için birbirlerinden hoşlanmıyorlar demek yeterli olmaz. Bir mahallede iki cambazın oynamayacağını düşünürek gerilimi tırmandırmamak için 1938’te pılını pırtını toplayan River Plate, Buenos Aires’in zenginler mahallesi Nunez Lalas’a taşınır. O günden sonra River Plate, Los Millonarios (Milyonerler) lakabını alır. Mahallede kalan Boca ise fakirlerin takımı olarak büyük taraftar potansiyeline kavuşur. Hem de “halkın takımı” lakabıyla taltif edilir. Boca-River derbileri öncesinde bıçaklı kavgalar, silahlı çatışmalar iki taraftar grubunun sosyolojik yapıları göz önüne alındığında Arjantinliler için dehşet verici karşılanmaz! Ülkenin en yüksek tirajlı spor gazetesi Ole, derbiden bir hafta önce her gün yaklaşık 10 sayfasını bu ölümcül derbiye ayırır. En çok okunan internet sitelerinin manşetlerinde ‘Superclasico’ dışında haber olmaz. İngiliz GQ dergisinin hazırladığı “Dünyanın en ürkütücü 10 derbisinde baş sırayı alır Boca-River maçları. FourFourTwo, The Daily Telegraph, Daily Mirror gibi önemli birçok yayına göre dünyanın en büyük derbisi olarak görülür. İngiliz gazetesi The Observer, ölmeden önce görülmesi gereken 50 spor olayının başına Superclasico’yu koymuştur.

“River Bayrağı ile gömün, pisliklerden biri öldü desinler”

Aynen Fenerbahçe-Galatasaray maçlarında olduğu gibi bir Boca ya da River taraftarı için şampiyonluk bile bu derbide alınacak bir galibiyetten daha önemsizdir. Bir dönem Fenerbahçe’de de forma giyen River Plate’li yıldız Ariel Ortega, “Tek bir Boca Juniors galibiyetini hiçbir şampiyonluğa değişmem” diyerek derbinin önemini anlatır. Nefretin boyutu bu kadarla da bitmez. Ölüm döşeğinde son arzusu sorulan bir Boca Juniors taraftarının son nefesinde şöyle konuştuğu anlatılır: “Beni River bayrağına sarılı olarak gömün. Görenler hiç değilse, pisliklerden biri daha geberdi diye sevinsin”. İki takımın birbirine karşı olan bu muhabbeti rakiplerine taktıkları lakaplarda da kendini gösterir. Boca Juniorslular River taraftarlarına “Gallinas” (tavuklar) derken, Riverlılar Bocalı kardeşlerine “Los Bosteros” (At pisliği) diyerek hitap ederler.

Bu acımasız rekabette nefretin yüzünü en keskin gösterdiği tarih 23 Temmuz 1968’dir. İki takım derbi için River Plate’nin El Monumental karşı karşıya gelir. Stadı dolduran Boca taraftarları River taraftarlarının üstüne yanan kâğıtlar atar. Kapasitesinin çok üstünde taraftar alınan tribünlerde kapıların da açılmaması sonucu çıkan arbede tam 71 River Plate taraftarı hayatını kaybeder.

“River-Boca:2-2, şimdi berabereyiz”

Bu maçtan sonra Arjantin emniyet güçleri her maça özel ilgi gösterir. Sadece maçın oynandığı stadın içinde 1500’ün üzerinde polis görev alır. Ama bütün bu önlemler bile nefret dalgasını durduramaz. Boca Juniors’un dünyanın en azılı taraftar grupları arasında yer alan “Barra Brava” grubu (Avrupa’daki Ultras gruplarının benzeri taraftar oluşumları) her maçta şiddeti daha da tırmandırır. En sonunda 1994’te kökleri kalplere yerleşen nefret ağacının dalları şeytan meyvesiyle dolar. Gergin geçen maçın sonucu River: 2 – Boca: 0 şeklindedir. Ama Barra Brava militanları bu sonucu içlerine sindiremez. Maçın çıkışında River Plate taraftar grubunun otobüsünü takip ederler. Stadın bir kaç kilometre ötesinde otobüse ateş açarlar. Talihsiz iki River taraftarı orada hayatını kaybeder. Gözlerini kan bürümüş militanlar yaptıkları çok matah bir şeymiş gibi zafer çığlıkları atarak olay yerinden uzaklaşırlar. Olayın hemen ardından Buenos Aires sokaklarında tarihe futbolun en utanç dolu görüntülerinden biri olarak geçecek şu graffiti görülür: “River: 2 – Boca: 2, şimdi berabereyiz”. Olay bu grafitiyle de kapanmaz. Bir hafta sonra Boca Juniors Stadı, La Bombonera’da asılan bir pankartta olay sonrasında tutuklanan 12 Barra Brava üyesi için şu sözlerin yazıldığı bir pankart asılır: “Kahramanlar! Askerlerimizle gurur duyuyoruz”.

Lig tatil edildi

İki takımın taraftarlarının rahat durduğu bir döneme daha rastlayamadık. Bir dönem olaylar o kadar büyür ki; 1998 yılında lig tatil edilme noktasına gelir. Arjantin Devlet Başkanı Carlos Menem lig tatili için, “Futbol benim en büyük tutkum. Ama hiçbir şey insan hayatından daha önemli değildir” diyerek tatil kararına destek verir. İki takım birçok ünlü taraftarı bulunuyor. Arjantin’de olduğu zamanlarda locasına kurulan Maradona, Boca taraftarları için adeta bir ilahtır. Ama Riverlılara göre Alfredo Di Stefano Maradona’dan daha büyük futbolcudur. İki kulüp de Arjantin’in en büyük yıldızlarını yetiştirmiştir. Ancak iki kulüpte de forma giyen futbolcular her iki taraf için de çok makbul olarak anılmaz. Gabriel Omar Batistuta, River’dan sonra transfer olduğu Boca’da sadece bir sezon dayanabilmiş doğruca İtalya’nın yolunu tutmuştur. Batistuta futbol hayatının sonuna kadar 15 yıl boyunca bir daha ülkesindeki bir takıma dönmemiştir.

100 yılda ölümcül 320 olay

Save Our Football (Futbolumuzu Kurtarın) projesinde yapılan çalışmaya göre, 1922’den bu yana Arjantin’de taraftarların ölümüyle sonuçlanan 320 olay yaşandı. Bunların büyük çoğunluğunda ise başrolde bu iki takım yer aldı. Arjantin tribünlerinde bir türlü engellenemeyen şiddet nedeniyle 2013’te taraftarların deplasman maçlarına gidişi yasaklandı. Bu yasak Arjantin takımlarının eşleştiği uluslararası statüdeki Libertadores ve Copa Sudamericana maçlarında da uygulanıyor.

Libertadores finali güvenlik için Avrupa’ya taşındı

Libertadores Kupası’nın tarihinde ilk kez 2018’de finalde karşı karşıya gelen ezeli rakiplerin yaydığı tekinsiz havayı tüm dünya da soludu. 2-2 biten finalin ilk maçının rövanşı öncesinde alevlenen şiddet olayları bir anda ortalığı kavurdu. 24 Kasım 2018’de oynanması planlanan final maçı öncesi Boca Juniors oyuncularının otobüsüne yapılan taşlı saldırı sonucu otobüsün camları kırıldı ve bazı futbolcular yaralandı. Oyuncular, polisin taraftarları dağıtmak için kullandığı biber gazından da etkilendi. Maçın bir gün sonra 25 Kasım’da oynanmasına karar verildi. Ancak oyuncuların maça çıkmaya hazır olmamaları nedeniyle final bir kez daha ertelendi. Boca’nın itirazlarına rağmen Güney Amerika Futbol Konfederasyonu’nun (CONMEBOL) kararıyla finalin ikinci ayağı güvenlik nedeniyle İspanya’ya taşınarak Madrid’te Real Madrid’in stadı Santiago Bernabeu’da oynandı. 9 Aralık 2018’de oynanan maçı 3-1 kazanan River Plate, Libertadores’i Güney Amerika yerine Avrupa’da kazanan ilk takım oldu.

Liverpool’un efsanevi Menajeri Billy Shankly’nin “Futbol ölüm kalım meselesi değildir. Bundan daha önemlidir” lafı birçok futbol sevdalısının güzel oyuna verdiği önemi belki de en iyi anlatan cümlelerden biridir. Ama keyif almak için koştuğumuz statlarda benzeri şiddet ve nefret hikâyelerini duymak hangimizi memnun eder ki eğer Boca ya da River taraftarı değilsek…