Referandumda sistem değişimini kıl payı evet’in kazanmasını uzmanlar AK Parti’yi halen çözümün adresi olarak gören Kürtlerin oylarındaki artışa bağlıyor. Kürtlerin desteğinin ise çözüm isteğini yansıttığı belirtiliyor. MHP’nin evet’e katkısının çok düşük olduğunu belirten uzmanlar, milliyetçi seçmenin önümüzdeki süreçte yeni bir parti arayışına gireceğini söylüyor.
İLKER AKGÜNGÖR / VATAN HABER MERKEZİ
Referandum sonuçları tartışılmaya devam ediyor. Nefes nefese sonuçlanan ve anayasa değişikliğiyle yeni bir sistem getiren seçimde ‘Evet’ bloğuna yüzde 50’yi geçiren en önemli faktörün Kürt oyları olduğu belirtiliyor. Siyaset bilimciler MHP’nin evet’e katkısının 2 puanı geçmediğini ve nüfusun yoğunluğunu Kürtlerin oluşturduğu şehirlerdeki desteğin eveti yüzde 51.4’e taşıdığını söylüyor. Bu artış aynı zamanda çözüme yönelik ciddi bir mesaj olarak görülüyor. Uzmanlar milliyetçi seçmenin önümüzdeki süreçte MHP dışında yeni bir parti arayacağını belirtiyor.
“AKP ve MHP ittifakı işlemedi”
Dicle Üniversitesi’nden Doç. Dr. Vahap Coşkun sonuçları şöyle yorumluyor: “AK Parti ile MHP ittifakı işlemedi. Evet bloğunun geçmişte başarılı olduğu illerde çok geride kaldıklarını gördük. MHP seçmeni, ne Ak Parti ile işbirliğine ne de bu işbirliğinin ürünü olan anayasa değişikliğine onay vermedi. Bu MHP için önümüzdeki dönemde sancılı günlerin habercisidir. AK Parti açısından baktığımızda 30 büyükşehirden 17’sini kaybetti. Bu AK Parti’nin tabanını oluşturan orta sınıf şehirli ve muhafazakar kesimin de bu politikaya itirazı olduğunu gösterdi.”
“HDP bitmedi”
Doç. Dr. Vahap Coşkun, HDP’nin iktidarın anlattığı gibi bitmediğini söyledi: “Kürtler açısından bakıldığında iktidar çevreleri bugüne kadar hendek ve barikat süreciyle birlikte HDP tabanın eridiğini ve ortada bir parti kalmadığını söyledi. Bunun gerçek olmadığını gördük. HDP doğru düzgün kampanya yapamamasına, eş başkanları, milletvekilleri ve delegeleri tutuklu olmasına rağmen, HDP tabanı partinin tercihine uygun bir yön belirledi. Dolayısıyla HDP bitmiş bir parti değil.”
“Çözüm için adres AK Parti”
Doç. Dr. Coşkun, Kürt seçmenin halen AKP’yi çözümün adresi olarak gördüğünü vurguladı: “Diğer taraftan 7 Haziran ve 1 Kasım 2015’e baktığımızda HDP’den bir kaymanın olduğu da gerçek. Son iki genel seçime bakıldığında AK Parti’ye doğru neredeyse tüm bölge illerinde 10 ile 20 puan civarında oy artışı var. Bunu sağlayan 3 temel faktör var. Birincisi AK Partiye oy veren Kürtler halen çözüm için halen AK Parti’yi referans alıyor. AK Parti dışındaki partilere yönelik umutları yok. Eleştirileri olsa dahi halen adres olarak Ak Partiyi görüyorlar. İkincisi şehir savaşları, hendek ve barikatlardan dolayı PKK’ya duyulan tepki ile HDP’ye karşı mesafe devam ediyor. Bir de AK Parti dışındaki Hüda-Par ve KDP gibi Kürt çevreleri genel olarak evet’e daha sıcak baktı. Eksiklerine, hatalarına rağmen 1982 Anayasası değişmesini gerektiğini söylüyorlardı.”
“Kürtlerin desteği çözüm isteğinden”
Doç. Dr. Vahap Coşkun, Kürtlerin desteğinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ‘bu sorunu çöz’ mesajı olduğunu belirtiyor: “Özellikle MHP ile olan işbirliğinden gerekli sonuç alınamayınca, Kürt oylarındaki artış evet’in bıçak sırtında kazanmasına neden oldu. Buradaki ciddi artış olmasaydı, aradaki fark çok düşük olduğu için hayır çıkma ihtimali çok yüksekti. Evet Kürtlerin desteğiyle kazandı. Bu aynı zamanda Kürtlerin çözüm isteğini de gösteriyor. 7 Haziran’da Kürtler HDP’ye oy verirken, ‘artık silah istemiyoruz, bu mesele siyasetle çözülsün’ diyordu. Bunun gereğini HDP yerine getiremeyince arada soğukluk oluştu ve mesafe açıldı. Kürtler bu anayasa değişikliğine bayıldıkları için değil, çözüm olarak seni görüyoruz ve artık çöz dedi. Verilen bu oylar ciddi bir sorumluluk yüklüyor. Kürt meselesinin çözümünde siyaseti önceleyen bir bakış geliştirmesini zorunlu kılıyor.”
“AK Parti seçmenini ikna etti”
Ege Üniversitesi’nden siyaset bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun ise şöyle konuştu: “Çok net bir biçimde AK Parti’nin kendi seçmenini ikna ettiğini görüyoruz. İllerin oy oranlarını 1 Kasım 2015’deki parti oyları ile ilişkilendirdiğimizde AK Partinin neredeyse seçmeninin tamamını ikna edip sandığa yönlendirmiş. Milliyetçi seçmen bundan sonraki süreçte yeni bir parti arayabilir. Araştırmalar yapıldığında daha net ortaya çıkacak ama MHPnin bu sürece katkısının 1-2 puan olduğunu düşünüyoruz. Evet’e bu katkı da önemli ölçüde Orta Anadolu’dan geldi. Batı Anadolu, Ege ve Trakya’ya da sınırlı olarak sandığa gitmeyen MHP seçmenleri bulunuyor. Batıdaki kentlerde Evet’e ikna olmamış, parti üst yönetimimin söyleminin yeterli gelmediği ama eli hayır’a gitmeyen MHP’li seçmen var.”
“MHP katılmasa da geçebilirdi”
“Prof. Dr. Tosun, kürt oylarının evet’i yüzde 51.4’taşıdığını belirtti: “Güneydoğu’da Kürt seçmenlerin evet oyuna katkısı söz konusu. Bölgede katılımdaki kümülatif düşüş birinci faktör olabilir buna ek olarak Hüda-Parlı ve HDP içindeki muhafazakar Kürtler sınırlı bir biçimde evet’e yönelmiş görünüyor. Evet’in mimarı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçmeni ikna etmesidir. Ancak evet yüzde 49.9’da da kalabilirdi. Yüzde 51’e ulaşmasındaki mimar ise sandığa gitmeyen ve evet’e yönelen Kürt oylarıdır. MHP üst yönetimi bu seçimde evet demese bile, AK Parti’nin stratejisini değiştirerek tek başına yüzde 50’yi geçme olasılığı vardı.”
NOT: Haberin 18 Nisan 2017 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/uzmanlar-yorumladi-kurtlerin-destegi-cozum-isteginden-1058854-gundem/) okunabilir.