SARI TARTIŞMA 5: UBER’in kendisi gibi tartışması da küresel!

Uber ve sarı taksi tartışmaları Türkiye’de tüm hızıyla sürerken Uber’in çeşitli nedenlerle Avrupa’dan Asya’ya kadar yasaklandığı ya da kısıtlandığı bir çok ülke bulunuyor. Taksiciler ise Madrid’ten Atina’ya, Londra’dan Hong Kong’a, Beyrut’tan San Salvador’a kadar dünyanın bir çok şehrinde düzenledikleri gösterilerle Uber’i protesto ediyor.

20 Mart 2018 Vatan Gazetesi 14. sayfa

İLKER AKGÜNGÖR-ESRA CAN SİNAV / VATAN HABER MERKEZİ

Taksicilerin ‘küresel hırsız’ olarak adlandırdığı 2009 yılında kurulan UBER, halihazırda 83 ülkede 674 şehirde aktif olarak kullanılıyor. Uber’in rakamlarına bakıldığında istatistikler şaşırtıcı; Dünya üzerinde 50 milyon Uber kullanıcısı varken, 7 milyon da Uber aracı bulunuyor. Her gün ortalama 1 milyon Uber yolculuğu gerçekleşiyor. Şirketin toplam değeri 48 milyar dolar. Uber büyüyemeye devam etse de tartışmaların, protestoların ve yasakların ardı arkası kesilmiyor. Dünyanın bir çok ülkesinde taksiciler UBER’i yasaklatmak için sokaklara dökülüyor.

ABD’de İki eyalette yasaklı
Uber ABD’de Austin, Teksas ve Alaska’dan kendi isteğiyle çekildi. Teksas’ta eyalet yönetiminin sürücülerden araç çalıştırmaya başlamadan önce parmak izi ve sabıka kaydı araştırması yapmak istemesi üzerine Uber, Teksas sokaklarında çalışmama kararı aldı. Alaska’dan çekilme nedeni ise Uber’in sürücülerin sigorta tazminatlarını karşılamayı reddetmesiydi. Uber her ne kadar taksici protestolarına hedef olsa da Teksas ve Austin dışındaki eyaletlerde hala yasal.

İspanya’ya lisanslı döndü
Uber, Dünya’nın en fazla turist ağırlayan şehirlerinden biri Barselona’da taksicilerin sert tepkileri nedeniyle mahkeme kararı sonucu şehirden çekilmek zorunda kalmıştı. İspanya’da Uber uygulaması, hukuken yasaklanmasının ardından faaliyetlerini “UberX” çatısı altında lisanslı taksi olarak sürdürüyor. Uygulama, Madrid ve Barcelona gibi ülkenin önemli kentlerinde kullanılıyor. Uber lisanslı sürücüler, müşterilerine klasik taksilerden daha uygun fiyatlar sunuyor. Ülkede Uber’in kurduğu şirket, devlete vergi de ödüyor.

Sadece Berlin ve Münih’te çalışıyorlar
Bağımsız araç kiralama şirketlerine ödedikleri düşük ücretlerle uzun süreler çalışabilen Uber’e, taksi şoförlerinin dava açmaları üzerine mahkeme kararıyla taksi lisansı alma zorunluluğu getirildi. Bu karar sonrasında söz konusu şirket Hamburg, Frankfurt ve Düsseldorf’tan çekildi. Şu anda ise Berlin ve Münih’te lisanslı olarak çalışıyorlar.

Fransa’da sorun, can güvenliği
2015 yılında haksız rekabete yol açtığı gerekçesiyle taksiciler tarafından protesto edilen Uber, protestolar saldırılara dönüşünce şoförlerinin can güvenliği nedeniyle Fransa’dan çekildi. Ana arterleri trafiğe kapatan taksi şoförleriyle polis arasında çatışma çıkmış, olaylar sonrasında 70 araç hasar almış, 10 taksici de gözaltına alınmıştı. Hatta Uber’in Fransa’daki iki üst düzey yöneticisi yasadışı taksi hizmeti vermeleri gerekçesiyle tutuklanmıştı. Ancak Uber sistemde Paris’te faaliyet göstermeye devam ediyor gibi gözükse de bir çok kullanıcı hizmet alamadığını belirtiyor.

Londra lisanslarını yenilemeyecek
İngiltere’nin baLondra’nın toplu taşıma ve ulaşım birimi (TfL) telefon uygulamasıyla alternatif taksi hizmeti sunan Uber’in hizmet lisansının yenilenmeyeceğini açıkladı. TfL, Uber’in lisansının kurumsal sorumluluk eksikliği ve müşterilerin güvenliğine ilişkin endişeler nedeniyle yenilenmemesine karar verildiğini duyurdu. Geçtiğimiz yıl içinde Roma’daki bir mahkemenin aldığı karar ile Uber’e 10 gün içinde İtalya’daki tüm servislerini ve reklam faaliyetlerini durdurdu. Ancak daha sonra yapılan itiraz üzerine yasak geçici olarak kaldırıldı. Uber’in Bu ülkelere ek olarak Uber, Hollanda, Bulgaristan, Danimarka, Macaristan, Çin, Tayland ve Tayvan’da da yasaklandı.

—————

BiTaksi, İstanbul ve Ankara’da hizmet veriyor
Taksi sürücüleri ve kullanıcılarını bir araya getiren akıllı telefon uygulaması BiTaksi 2013’te kuruldu. İBB tarafından belirlenen taksi sürücüsü olma şartlarını karşılayan, adli sicil raporu gibi gerekli belgeleri sağlayan taksi sürücüleri yüz yüze görüşmeler sonucunda sisteme seçiliyor. BiTaksi’ye kayıtlı İstanbul’da 10 binden, Ankara’da ise 1.500’den fazla taksi sürücüsü var. Uygulama şimdiye kadar 2,7 milyon kullanıcı tarafından indirildi. BiTaksi ile 2017’de 6 milyon, kuruluşundan beri ise toplamda 15 milyondan fazla yolculuk yapıldı. BiTaksi kullanan aktif sürücülerin ayda ortalama 1500 TL daha fazla kazandığı belirtiliyor. Sistemde taksicilerden 43 TL’ye kadar yüzde 7, 43 TL’nin üzerinde ise 3 TL komisyon alınıyor.

Düşük puanlı sürücü çıkarılıyor
BiTaksi uygulamasında da diğerlerinde olduğu gibi kredi kartı kullanmak ve yolculuğunun yaklaşık tutarını hesaplamak mümkün. Yolculuklar uygulamada kayıt altına alınıyor. Diğerlerinde olduğu gibi gidilecek yer sistemde işaretlendiği için adres tarif derdi çekilmiyor. BiTaksi kullanıcısı sürücüye puan verebildiği gibi, istemediği sürücüyle 1 sene ya da süresiz olarak eşleşmemeyi seçebiliyor. 5 üzerinden yapılan puanlamalarda 4.5’un altında puan alan sürücüler sistemden çıkarılıyor. Sürücü ve yolcu güvenliğini sağlamak için numara maskeleme özelliği kullanılıyor. BiTaksi’nin Sürücü Akademisi’nde başta öfke ve stres kontrolü ile müşteri iletişimi olmak üzere çeşitli eğitimler verilerek sürücüler sertifikalandırılıyor. Görme engelliler BiTaksi’yi sesli yönlendirmeyle işitme engelliler ise sürücüye yolcunun engeli hakkında yapılan bildirim sayesinde mesajlaşarak kullanabiliyor.

—————

İBB’nin taksi uygulaması iTaksi
İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’ne (İBB) ait taksi çağırma uygulaması olan iTaksi’ye İstanbul’daki 17 bin taksinin yaklaşık 4 bini hizmet veriyor. Taksicilerin aldığı ücret üzerinden yüzde 4.95 oranında komisyon alınıyor. Vergiler dahil olduğunda bu oran yüzde 6’ya yaklaşıyor. Sisteme katılan taksilere takılan iTaksi cihazı sayesinde mobil yolcu bulabiliyor. Taksiye ücretsiz kurulan iTaksi cihazı trafik takip edilebiliyor. Ayrıca yolculuklar kayıtlı olduğu için güvenlik problemi yaşanmıyor. Güvenlik için araçlara panik butonu ile içi ved ış kameralar ücretsiz monte ediliyor. Cihaz sayesinde kredi kartıyla ödeme, mobil ödeme hatta toplu ulaşımda kullanılan ‘İstanbulkart’la ödeme bile yapılabiliyor. İBB taksilerin mekanik ve elektronik sistemleri sorunsuz çalışmasını şart koşarken. Araç kabulde yapılan incelemeleri geçemeyen taksiler sorunları giderilene kadar sisteme dahil edilmiyor. Şikayet ve iTaksi’de unutulan eşyalar için ALO 153 Beyaz Masa aranarak yardım alınıyor.

————-

Dubaili Careem
Bundan 6 yıl önce Dubai’de kurulan Careem, Körfez bölgesi başta olmak üzere Kuzey Afrika, Türkiye ve Pakistan dahil 14’ten fazla ülkede 500 bin kaptanı ve 20 milyonu aşkın kullanıcısıyla 90’ın üzerinde şehirde faaliyet gösteriyor. Türkiye’de şimdilik İstanbul’da bulunan Careem’in son 3 ayda filosunu 6 katına çıkardığı belirtiliyor. Careem bünyesinde içinde taksicilerin de olduğu yaklaşık 4 bin kaptan olduğu ifade ediliyor. Kullanıcılar mobil uygulama, internet sitesi ya da 7/24 hizmet veren çağrı merkezini kullanarak araç çağırabiliyor. İstenildiği takdirde ileri bir tarihe rezervasyon yapılabiliyor. Kullanıcılar yolculuklarını eş zamanlı takip edebilir, nakit, kredi kartı ve Careem kredi seçenekleriyle ödeyebiliyor. Yolculara ‘Konfor’ ya da ‘Taksi’ olmak üzere iki farklı araç seçenek sunuluyor. Konfor seçeneğinde 8 kişilik VIP minivan araçlar hizmet veriyor.

Gizli denetimler yapılıyor
Her türlü iletişim 7/24 açık ve farklı dillerde hizmet veren çağrı merkezinden yapılıyor. Ayrıca kaptanlara sürüş eğitim kursları veriliyor. Çağrı maskeleme ve yolcuların yakınlarının güzergahı takip edebileceği rotayı paylaş seçeneği bulunuyor. Kaptanlar işe alınmadan önce sıkı bir güvenlik incelemesi ve eğitim sürecinden geçiyor. Careem kaptanların ismi, fotoğrafı, plakası ve yorumlarından doğan puanlar gibi bütün bilgiler kullanıcılarla paylaşılıyor. Kullanıcılardan gelen geri bildirimlere göre bazı kaptanlar tekrar eğitim alırken, bazıları da platformu tekrar kullanamaması için engelleniyor. Gizli teftiş programıyla araçlar ve kaptanlar denetleniyor.

NOT: Haberin 20 Mart 2018 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/uber-in-kendisi-gibi-tartismasi-da-kuresel–1151882-yasam/) okunabilir.