Boğaziçi, İTÜ ve Yıldız Teknik Üniversitesi’nden bilim adamlarının Marmara Denizi’ndeki fayları incelediği son araştırmaya göre olası Marmara depremi için en sıcak nokta İstanbul çıktı. Araştırma İstanbul’da en tehlikeli yerin sahilden 8 km. açıktaki Adalar kolu olduğunu ve yaşanacak depremin en az 7 büyüklüğünde olmasının kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.
İLKER AKGÜNGÖR / VATAN HABER MERKEZİ
Olası Marmara depreminin ne zaman yaşanacağı belli değil ama araştırmalar yeri ve büyüklüğü hakkında net bilgiler veriyor. Bilim adamlarının 20 yıllık fay ölçümlerine göre en yıkıcı deprem İstanbul’un 8 km. açığındaki Adalar kolu üzerinde ve en az 7 büyüklüğünde olacak. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Dr. Semih Ergintav, İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi’nden Doç. Dr. Ziyadin Çakır ve Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden Doç. Dr. Uğur Doğan’ın yaptığı araştırma, İstanbulluları bekleyen tehlikeyi gözler önüne serdi.
“Adalar’da en az 7 büyüklüğünde olur”
Üç uzmanın yaklaşık 25 yıldır izlediği 100’ün üstünde istasyonun bulunduğu MAGNET (Marmara Bölgesi Sürekli GPS Gözlem Ağı) sayesinde faylar üzerindeki gerilmeler doğrudan gözlendi. Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi içinde kalan her bir fayı kol boyunca analiz edildi. Bulgular en sıcak noktanın İstanbul kıyılarından 8 km. açıktaki Adalar kolu olduğunu gösterdi. Son depremin 250 yıl önce (1776’da 7 büyüklüğünde) yaşandığı fayda yıllık 10-15 mm. dolayında deformasyon biriktiği tespit edildi. Yaklaşık 3 metrelik deformasyon birikiminin, büyüklüğü 7 veya üzeri şiddette bir depreme neden olmasının kaçınılmaz olduğu belirtildi. Uzmanlar şanslıysak biriken bu gerilmenin birden fazla depremle ortadan kalkmasının mümkün olduğunu söyledi.
“Tekirdağ ve batısı da alarm veriyor”
Araştırmadaki bir diğer tehlikeli bölge ise yıllık 20 mm. yamulma birikimi olan ve yaklaşık 100 yıldır önemli bir depremin yaşanmadığı Tekirdağ ve batısındaki Şarköy’den Çanakkale’ye doğru uzanan Ganos bölgesi oldu. Bölgedeki birikimin 2 metrelik bir atıma neden olabilecek 7 şiddetinin üzerinde büyüklükte bir depremi üretebilecek potansiyelde olduğu tespit edildi. 1999 İzmit depreminin bulunduğu kolda ise Ganos boyutunda bir gerilme artışına yol açabilecek birikim başlamış olsa da, son depremden bu yana geçen 15 yılda ancak 30 cm. boyutunda bir atım yapabilecek, 6 büyüklüğünde bir deprem üretme potansiyeli olduğu tespit edildi.
Deprem beklenen faydan güzel haber
Adalar’ın batısından Tekirdağ’a kadar uzanan ve deprem tehlikesi en yüksek olarak tanımlanan bölgede sürpriz bir şekilde anlamlı bir deformasyon birikimine rastlanmadı. Bin yıldır deprem yaşanmayan bu bölgedeki birikimle 2 metreye yakın atım oluşturabilecek bir deprem meydana gelebilir. Ancak jeolojik ve sismolojik çalışmalar bu kısımda baskın olan davranışın krip hareketi (hareket ettiği için enerji boşaltan fay) olduğu ve bu bölgenin Marmara’da en az deprem tehlikesi içeren bölge olduğu görüldü.
“Bir iyi, bir kötü haber”
Araştırmayı yapan ekipten Prof. Dr. Semih Ergintav, VATAN‘a şöyle konuştu: “En tehlikeli nokta Çınarcık Çukurluğu dediğimiz bölge. Çınarcık’ın İzmit Körfezi ile başlayan tarafıyla çukurluğun bittiği Büyükçekmece, Silivri açıkları arasında sonlanan yer. Çınarcık Çukurluğu tek bir fay özelliği de gösterebilir ya da bir çok küçük fay da kırılabilir. Biz çukurluğun toplam özelliğini ortaya koyuyoruz. İstanbul’a bir iyi bir de kötü haberimiz var diyoruz. Normalde bin yıl hiç deprem olmadığı için her an kırılabilir denen Çınarcık Çukurluğu sonrasındaki yerin (Orta Marmara Fayı) gerilme artışı göstermeme olasılığı var. Bu iyi haber. Ancak Çınarcık Çukurluğu, İstanbul’a daha yakın. Bu da kötü haber. Çınarlık Çukurluğu’ndan geçen bir veya birden fazla fayın üzerinde bir gerilme artışı var. İzmit depremini göz önüne getirdiğinizde 8 km. uzaklıkta yani yakın bir fay, İstanbul’da zemini ve binaları kötü bölgeleri çok fazla etkiler.”
KARŞIT GÖRÜŞ
“Adalar Fayı’nda deprem olmaz”
Prof. Dr. Şener Üşümezsoy (İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği)
“1999 depreminden sonra yapılan her yayın bir sonraki yayınla çürütüldü. Marmara Denizi’yle ilgili tüm yayınlar çürümüştür. 1999’dan sonra 180 km’lik fay bir seferde kırılacak 7.8-8.1’lik deprem olacak dendi. Yeşilköy’den Gaziköy’e kadar olan 10 km’lik fay kırılabilir, 7.5 şiddetinde deprem olacak tezleri de çürüdü. Roland Arminjo’nun Marmara Denizi’nin tabanında yaptığı çalışmaya göre faylar parçalı. MIT’den Rob Rellinger Adalar fayında kilitlenme derinliğinin 3 km. kadar olduğunu söylüyor. Bunun anlamı bu fayda önemli bir stres ve deformasyon birikmeyeceğidir. Yaklaşık 50 km. uzunluğundaki Çınarcık Çukurluğu’ndaki büyük deprem 1894’te 7.4 büyüklüğünde oldu ve stresini boşalttı. Yeni bir deprem için en az 250 yıl gerekir. 1999 depreminde bu fay üzerinde yeterli bir stres birikmediği için kırılma düşük bir şekilde 30 ile 50 cm. arasında oldu. Ama aynı kırılma Körfez’de 6 metrelik atım yaptı. Onun için bu fayda hiç bir stres yok. 1912’de kırılan diğer fay (Tekirdağ-Ganos fayı) yeniden kırılma için çok uzun süre bekleyecektir. Orta sırtta Arminjo’nun 50 km. dediği, bence yaklaşık 30 km.’lik fay da 6.5’tan yukarı deprem yapmaz.”
NOT: Haberin 28 Ocak 2015 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/son-arastirma-istanbul-u-adalar-fayi-tehdit-ediyor–721579-gundem/) okunabilir.