ABD’de yapılan araştırmaya göre hava kirliliği özellikle yaşlılarda alzheimer ve demans (bunama) riskini yüzde 92 oranında arttırıyor.
İLKER AKGÜNGÖR / VATAN HABER MERKEZİ
Güney Kaliforniya Üniversitesi, ABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsü, Kuzey Carolina Üniversitesi ve Wake Forest Tıp Fakültesi’nin birlikte yürüttüğü araştırmaya göre hava kirliliğinin yaşlılarda alzheimer ve demans (bunama) riskini arttırdığı tespit edildi. Translational Psychiatry adlı tıp dergisinde yayınlanan araştırmada insanların hava kirliliğinin en tehlikeli çeşitlerinden biri olan ve gözle görülmeyen PM2.5 olarak tanımlanan toz parçacığı halindeki partiküllerle ilişkisi incelendi. Büyük oranda fabrikalar, kömür santralleri ile taşıtların yakıtlarından kaynaklanan katı ve sıvı halde, çapı 2,5 mikrometreden küçük olan bu partikülleri solumanın özellikle yaşlı kadınlarda bunama riskini arttırdığı saptandı.
Saç telinin 30’da biri
ABD’nin 48 eyaletinde ‘Kadın Sağlığı Girişimi Bellek Çalışması’ adıyla yürütülen araştırma kapsamında 65-79 yaş arası takip edilen 3 bin 647 kadının verileri detaylı olarak incelendi. Çalışmaya katılan kadınların yaşadıkları yerlerde maruz kaldıkları saç telinin 30’da biri kadar olan ve solunumla insan vücuduna giren PM2.5 miktarları belirlendi. Buna göre bir metreküp havada 35 mikrogramdan fazla PM2.5 bulunan yerlerde yaşayan kadınlarda demans (bunama) ve Alzheimer riskinin havası daha temiz olan yerlerde yaşayan kadınlara göre yüzde 81 ile 92 arasında fazla olduğu saptandı.
Beyine zarar veriyor
Araştırmaya katılan kadınların yaşadığı kalıtsal ya da kronik hastalıklar, hayat tarzları ve sosyo-ekonomik durumlarıyla ilişkili olduğu belirtilen bunama riskiyle ilgili ortaya çıkan bir başka veri ise, Alzheimer riskini artırdığı bilinen APOE ε4/4 genine sahip olan kadınlarda bunama riskinin de daha yükseldiğinin tespit edilmesi oldu. Farelerde yapılan deneyler de bu gene sahip dişi farelerin beyinlerinde yüzde 60 daha fazla beyindeki sinir hücrelerine zarar veren beta-amiloid proteinin biriktiğini ortaya çıkardı.
Günde 10 bin tanecik soluyoruz
Uzmanlar araştırmada ortaya çıkan riskin toplumun geneli için geçerli olması durumunda her beş demans vakasından birinin hava kirliliğine bağlı olma ihtimali bulunduğunu belirtiyor. Araştırmayı yapan doktorlar hava kirliliğinin beyinde beta-amiloid üretimini artırarak, beynin yön bulma ve hafıza işlevi üzerindeki en önemli bölgesi olan hipokampüsteki nöronlar üzerinde kalıcı değişikliğe yol açtığını düşünüyor. Uzmanlar günde ortalama 10 bin taneciğini soluduğumuz gözle görülmeyen toz parçacığı halindeki partiküllerin kalp krizi, astım, diyabet ve akciğer hastalıklarından erken ölüm riskini artırdığını yapılan çalışmalarla bilindiğini söylüyor.
NOT: Haberin 14 Şubat 2017 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/kirli-hava-alzhemier-yapiyor–1038480-saglik/) okunabilir.